Als ik op een consult kom om een stappenplan te maken om het gedrag van de hond te verbeteren is mijn eerste advies: “Begin vanaf nu met vermijden van de situaties die je hond zo moeilijk vindt”. Terecht komen hier veel vragen over. Want voor veel mensen lijkt dit heel tegenstrijdig. “Als ik nu juist die situaties moet gaan vermijden, dan gaat mijn hond er toch nooit aan wennen en dan leert hij het toch nooit?” In dit artikel leg ik je uit waarom dit juist een cruciaal punt is in jullie training en waarom “wennen” niet werkt, waarom de problemen op die manier juist kunnen verergeren en waarom het zelfs gevaarlijk kan zijn voor het welzijn van je hond om hem in die moeilijke situaties te blijven brengen.
Het vermijden van moeilijke situaties noemen we ook wel managen. Management betekent dat je voorkomt dat je hond in de situatie terecht komt waar hij zoveel moeite mee heeft. Je voorkomt dus juist een escalatie en je voorkomt dat je hond het gedrag waar jij zo graag vanaf wilt nog verder “oefent”. Onthoud deze laatste even. Het “oefenen” van het gedrag. Daar kom ik straks op terug en dit punt is belangrijk om echt goed tot je door te laten dringen.
Een heleboel ongewenst gedrag is te voorkomen door gezond verstand te gebruiken en je hond niet in situaties te brengen die hij moeilijk vindt. Want als je heel eerlijk kijkt naar onze honden… wij maken het ze af en toe gewoon heel erg moeilijk in onze mensenwereld en verwachten ondertussen meer van onze honden dan van onze kinderen. Ze moeten alles en iedereen maar leuk vinden, overal mee naartoe kunnen, precies kunnen doen wat wij van ze verwachten en zo gaat de lijst maar door en door en door. Geen wonder dat er steeds meer gedragsproblemen ontstaan. De verwachtingen van onze honden liggen zo hoog dat er nogal eens aan voorbij wordt gegaan of een hond dat eigenlijk allemaal wel aankan.
You've got to deal with it!
Onder het mom van “hij moet het toch gewoon leren” of ‘hij moet eraan wennen” worden honden vaak bewust in moeilijke situaties gebracht door de baasjes. Maar leert je hond op deze manier echt iets? Kán je hond wel iets leren? Het antwoord is: neen, dat kan hij niet. Op het moment dat een hond in een voor hem moeilijke situatie terecht komt zal zijn stress-niveau stijgen. In het lichaam worden onder andere de stress-hormonen adrenaline en cortisol aangemaakt. Het effect van deze hormonen is dat het leervermogen van jouw hond blokkeert. Hij is zo gestresseerd dat hij niet meer open staat voor nieuwe, positieve leerervaringen.
In veel gevallen bereikt dat stress-niveau zo’n hoog punt dat je niet meer tot je hond kan doordringen. Je merkt dat hij bijvoorbeeld geen voer meer aanneemt en dat je alles uit de kast kan trekken… hij hoort en ziet jou niet eens meer staan. Hij reageert ontzettend explosief (angst, hard blaffen, trekken aan de leiband, heel druk doen) en is op geen enkele manier nog aanspreekbaar. Gebeurt dit? Dan is dit een duidelijk signaal voor jou dat je hond veel te ver boven zijn stress-drempel zit. Veel hondeneigenaren zijn zich er niet bewust van dat hun hond stress heeft. Ik krijg ook vaak te horen: “Maar de mijne heeft echt geen stress hoor…” Het tegendeel is echter waar en voor jou is het belangrijk om dit te gaan erkennen en herkennen.
Hij voelt zich heel erg onveilig en onprettig en kan niet meer nadenken. Je zal hem in deze situatie dus ook niet kunnen leren dat het oké is en zijn beleving van die vervelende situatie kunnen veranderen. Daar is de stress te hoog voor. Je hond kan deze situatie niet handelen en iets leren is een no go.
Het is niet vreemd dat veel hondeneigenaren denken: “Ik blijf hem er gewoon aan blootstellen. Dan zal hij er op den duur wel aan wennen en dan is het met dat ongewenste gedrag gedaan”. Dit is namelijk een (achterhaalde) methode die nog steeds veel toegepast wordt. Deze methode wordt ook wel “flooding” genoemd. Flooding is eigenlijk niets anders dan je hond continu onderdompelen in hetgeen hij angst en stress voor heeft.
Er zijn twee grote gevaren die deze methode met zich meebrengt:
- Het kan zo zijn dat de angst en stress alleen maar heviger worden. Je hond kan deze situatie niet aan en hij blijft er maar aan blootgesteld worden. Stel jij je eens voor dat je doodsbang bent voor spinnen en compleet in de stress raakt van zo’n zwarte joekel in je huiskamer. Je partner neemt je keer op keer mee aan de hand en trekt je naar die spin toe. Grote kans dat je alleen maar banger en meer gestresseerd raakt. Dit is niet de manier om eraan te wennen en die spinnen niet meer eng te gaan vinden.
- Een ander gevaar (en dit is voor de hond heel erg) is dat de hond zich als het ware aan de situatie “overgeeft”. Hij ervaart dat jij hem niet steunt en dat je hem juist steeds maar weer in die moeilijke situaties blijft brengen. Hij voelt zich totaal hulpeloos en laat het op den duur maar over zich heenkomen. Hij sluit zich compleet af. Dit is het punt dat eigenaren denken: “Voila.. hij is er overheen!”. Het tegendeel is echter waar. Dit heet aangeleerde hulpeloosheid (learned helplessness) en het is in feite een zeer ernstige aandoening. Kan jij je voorstellen dat je zó bang of gestresseerd bent, dat je hele lichaam zich afsluit, je compleet bevriest, je houdt je zo stil mogelijk en het enige dat je nog doet is wensen dat deze narigheid zo snel mogelijk over is? Not ok…
No, he shouldn't deal with it! Simply because he can't...
Blijf jij je hond in de situaties brengen die hij zo moeilijk vindt? Dan laat je je hond op deze manier eigenlijk eerst bewust in de fout gaan en dan ga je dat gedrag daarna corrigeren. Maar is het niet eerlijker naar je hond om dit soort situaties te voorkomen en hem in veilige en ontspannen toestand te leren dat die situatie niet eng of spannend hoeft te zijn? Denk je niet dat dat veel meer succes op gaat leveren en een stuk hondvriendelijker is?
Eerder had ik het over het “oefenen” van het gedrag. Dat is namelijk een ander belangrijk punt om te begrijpen. Hoe vaker jouw hond zijn “probleemgedrag” vertoont, hoe vaster het in zijn systeem komt te zitten en hoe vanzelfsprekender hij dit gedrag zal laten zien. Iedere keer dat hij het doet “oefent” hij het als het ware. Net zoals veters strikken. Hoe vaker je dit doet, hoe beter en sneller het gaat. Dit is voor je hond ook zo. Hoe vaker hij dit gedrag vertoont, hoe sneller hij dit ook zal gaan doen en blijven doen. Het gedrag wordt (mits er dus geen sprake is van learned helplessness) alleen maar erger.
Bovendien komt er ook nog een stukje associatie bij kijken. Ben je bekend met het Pavlov effect? In het kort was dit een onderzoek waarbij een hond alvorens hij zijn maaltijd kreeg, eerst een bel te horen kreeg. Op den duur was het horen van die bel al voldoende om de hond te laten kwijlen. Hij had geleerd dat die bel betekende dat er eten aan kwam. Hetzelfde gebeurt als jij je hond steeds blootstelt aan een situatie waar hij niet mee om kan gaan. Zodra de hond doorheeft dat hij weer richting die specifieke situatie gedwongen wordt, stijgt de stress al waardoor het nog moeilijker wordt voor hem om ermee om te gaan.
You can't solve a problem on the level on which it was created...
Wil jij jouw hond nieuw, gewenst gedrag aanleren? Dan is de eerste stap zorgen dat die stress omlaag gaat en dat je hond prettiger en ontspannen in zijn vel gaat zitten. Er moet dus voorkomen worden dat hij in die stressvolle situaties terecht komt. Je gaat managen. Wat concrete voorbeelden van management:
- Als jouw hond erg blaft naar honden (uitvalt), dan start je met wandelen in gebieden waar je niet of op zijn minst nauwelijks honden tegenkomt. Waarom hij dat doet lees je HIER
- Als jouw hond blaft naar mensen die voorbij het huis lopen, dan zorg je dat je de visuele prikkels wegneemt door iets voor het raam te plaatsen (Folie? Planten? De stoel waar hij vaak opstaat tijdelijk verplaatsen?), zodat hij ze voorlopig niet meer waarneemt.
- Als jouw hond niet alleen thuis kan blijven omdat hij blaft, sloopt of onzindelijk gedrag vertoont, dan zorg je voor oppas mogelijkheden.Als jouw hond bang is voor auto’s, dan ga je voorlopig niet meer met hem langs een drukke autoweg lopen.
- Als jouw hond bang is voor bezoek, dan zorg je voor een veilig plekje (bench, stukje afgezet met hekjes, andere ruimte) waar je hond ontspannen kan verblijven.
Pas wanneer de hond voldoende tot rust is gekomen en de stress gezakt is, kan je gaan trainen. Pas dan zal hij openstaan voor nieuwe leerervaringen en kan je hem leren wat je dan wél graag van hem wil zien. Deze management maatregelen kunnen tijdelijk zijn. Als jij goed getraind hebt met jouw hond, kan het zijn dat hij na verloop van tijd heel goed met de voorheen moeilijke situatie om kan gaan. Dan kan bijvoorbeeld dat folie weer van het raam af. Of je kunt weer wel in gebieden met iets meer drukte gaan wandelen.
Maar dat is wel geheel afhankelijk van de hond. In veel gevallen blijft management altijd een belangrijk onderdeel van jullie leven samen. Stel dat jouw hond nu op 100 meter erg gaat blaffen naar een andere hond, dan kan het zijn dat je na een goede training niet vlak naast een andere hond kan passeren en dat je er alsnog een aantal meter tussen moet laten. Dit om te zorgen dat hij niet weer over zijn stress-drempel heen geraakt en dat hij zich comfortabel blijft voelen. Dat is ook helemaal niet erg toch? Het is een kleine moeite om even de straat over te steken of in een ruime boog een andere hond te passeren. Zeker als je vergelijkt waar jullie al vandaan zijn gekomen zou ik zeggen: “Feestje!” Dit is superknap van de hond en eigenlijk heel goed te doen.
Probeer je er ook niets van aan te trekken wat andere mensen zeggen. Het is jouw hond en jij weet wat je aan het doen bent en wat goed voor hem is. Krijg je bezoek en geven zij commentaar omdat er folie tot halverwege op je ramen zit? Jammer dan. Het is jouw huis, toch? Jij weet dat je je hond hier enorm mee helpt en dat je de problemen succesvol aan het oplossen bent. En krijg je commentaar dat je hond er niet bij is als jullie aan de koffie (of wijn 😉 )zitten? Ook jammer dan. Het is jouw hond. Niet hun hond. Durf voor jezelf en je hond op te komen en laat de meningen van anderen gewoon passeren.
We are all scientific experts now
Dat is hoe veel mensen zichzelf zien als het gaat om hondengedrag. Echte experts… Zelfs mensen die nog nooit een hond hebben gehad, vinden dat zij veel beter weten hoe jij met je eigen hond om moet gaan. Laat ze maar zeggen… Geloof in JOUW expertise. Jij bent de enige, echte expert als het gaat om jouw hond. En jij kiest ervoor om op een liefdevolle, moderne en daadwerkelijk science-based wijze met je hond te werken en om te gaan.
Denk dus eens voor jezelf na: welke stappen kan jij NU al nemen om jouw hond te helpen en moeilijke situaties te managen? Want management is iets waar je zelfstandig al mee aan de slag kan gaan. Jij kan er zelf voor zorgen dat de gedragsproblemen niet verergeren en dat je hond tot rust komt en de stress rustig zijn lichaam kan verlaten.
Alleen management lost het probleem natuurlijk niet op. Een vervolgstap is gaan trainen zodat je hond gaat leren met de moeilijke situaties om te gaan en er positief of in ieder geval neutraal op te reageren.
En die vervolgstap? Daar help ik jou graag bij. Samen met jou ga ik kijken wat jij en je hond nodig hebben.
Neem contact met mij op voor het maken van een afspraak of boek hier je gratis gesprek.
Tot snel!
Ga je liever zelf aan de slag met het gedrag van jouw hond maar weet je niet hoe?
In de nieuwe online cursussen kom jij alles te weten over waarom je hond doet wat hij doet én wat jij NU al kan doen zodat je zelfstandig kan starten!
