Dat is een vraag die vele kattenliefhebbers zich stellen. De ene keer is je kat heel lief of gaat hij wel op de kattenbak zonder problemen. De andere keer gaat hij tekeer als een gek. Het lijkt wel alsof ze dat doen om je te pesten of om duidelijk te maken dat ze met iets niet akkoord gaan. Zo lijkt het wel… Maar is dat ook echt zo? Of is er iets anders aan de hand?
Gedrag
Wat zien we?
We zien bij onze dieren dat ze zich op een bepaalde manier gedragen. Je kat kan zich verstoppen, in de gordijnen hangen, miauwen, naast de bak plassen of je zetel aan flarden krabben…
Wat zien we dus? Het gedrag… Maar waarom doet je kat dat? Wat wil je kat ermee bereiken?
Wat zien we niet?
De motivatie achter dat gedrag, de oorzaak of reden van het gedrag.
Stel je dus eens de vraag: “waarom doet mijn kat dit?”. Zo kan je jezelf de vraag stellen: “waarom plast mijn kat naast de kattenbak?”.
Het is vaak die reden of motivatie voor bepaald gedrag dat net zo interessant is. Door de reden, oorzaak of motivatie voor bepaald gedrag te kennen, weten we ook wat we moeten doen om het gedrag te doen stoppen of om ander gedrag in de plaats te stimuleren. Zolang de oorzaak van gedrag niet is gekend, kunnen we niet veel doen om gedrag te veranderen. Het enige wat dan mogelijk is, is om het gedrag proberen te onderdrukken. Maar vaak zorgt dit ervoor dat er
- een ander, maar even vervelend of zelfs gevaarlijk, gedrag in de plaats komt.
- Je dier kan ziek worden van de stress die het ervaart.
- Je dier kan bang worden van jou of datgene wat hij op dat moment waarneemt.
Het gedrag onderdrukken is dus geen goed idee. Meer hierover kan je lezen in het artikel “hij weet dat het niet mag”.
De motivaties voor bepaald gedrag, zoals bv. krabben aan de zetel kunnen enorm uiteenlopend zijn, en de manier waarop het gedrag kan worden aangepakt dus ook.
Zo kan de kat pijn hebben en daardoor krabben. De kat kan bang zijn voor verschillende geluiden en daardoor krabben omdat hij stress wil ontladen. De kat kan geen krabpaal hebben en daardoor de zetel gebruiken. Enzoverder…
Stress-emmertje
Iedereen heeft een figuurlijk emmertje. Dat emmertje vult zich doorheen de dag met frustraties, stress enz. Op een bepaald moment kan het ook zijn dat het emmertje overloopt…
Stel jezelf dit voor:
Je bent wakker nog voor je wekker, hebt zalig geslapen en staat op. Je neemt een lekker warme douche, een zalige koffie en lekker ontbijt en vertrekt naar je werk. Onderweg is er geen file en kan vlot doorrijden. Op het werk krijg je al het werk van je collega erbij… Balen! Maar ok, je ochtend is goed verlopen en kan het wel erbij nemen.
OF
Je wordt wakker door je wekker en hebt bijna geen oog dichtgedaan. Je staat op en door werken in de straat is er geen water en geen elektriciteit, en met andere woorden: geen douche en dus ook geen koffie. Je partner of huisgenoot is net met het laatste sneetje brood vertrokken waardoor je ook geen ontbijt meer hebt. Onderweg naar het werk sta je in de file en word je dan nog eens de pas afgesneden. Op het werk krijg je al het werk van je collega erbij…. *mini radioactieve ontploffing*.
Inderdaad, je stress-emmertje loopt over en je “reageert”.
Bij katten is het principe hetzelfde, al wordt hun emmertje door andere dingen gevuld. Zijn de basisbehoeften voldaan? Kunnen ze natuurlijk gedrag uiten door bv. te spelen, te snuffelen, zelf keuzes en beslissingen te maken? Voelen ze zich veilig? Hebben ze voldoende juiste bronnen? Enz.
Het moment dat het stress-emmertje overloopt heeft je kat “de drempel” of “threshold” overschreden en komt er een fysieke stressreactie op gang.
"Maar hij doet het niet altijd"
Stress
Stress heeft bijna altijd wel een bepaalde invloed als er probleemgedrag of ongewenst gedrag is, maar ook gewoon algemeen op het gedrag en zelfs de gezondheid van je kat. Zeker als je kat niet altijd bepaald gedrag stelt kan je aan stress denken.
Stress is allereerst een fysieke reactie. Het is een reactie waarbij allerlei hormonen vrijkomen, zoals adrenaline, cortisol, noradrenaline, testosteron en nog veel meer. Die hormonen hebben ook bepaalde gevolgen.
Zo onderdrukken bepaalde stresshormonen het maag- en darmstelsel om energie vrij te maken om te kunnen reageren. Ze onderdrukken het immuunsysteem en het cognitief vermogen waardoor je dier kan niet meer nadenken of leren. Ze handelen dus op dat moment op automatische piloot omdat het lichaam zegt: “doe iets!”.
Zo zorgt stress ervoor dat je kat zal reageren door te vluchten, vechten, bevriezen of gek te doen.
Rust?
Na een stressreactie zijn er 2 opties: ofwel is het gevaar geweken, ofwel niet.
Is het gevaar geweken, dan kan het lichaam al die hormonen terug beginnen afbreken. Daarbij zijn rust, slaap en ontspanning belangrijk.
De tweede optie is dat het gevaar niet is geweken. De stressreactie zal dus verdergaan om zeker te zijn dat het dier kan reageren en zo kan overleven. De stresshormonen kunnen een kritiek punt bereiken, het lichaam zal vermoeid geraken en je dier zal ziek worden.
Er is echter nog een derde optie: nl. het gevaar is geweken maar komt terug voor het lichaam de tijd heeft gekregen om te herstellen. Dat ziet er als volgt uit:
Hier zie een schematische voorstelling van de hoeveelheid stress-hormonen in het lichaam.
Al die stresshormonen zorgen ervoor dat je dier gaan reageren. Dat kan zich uiten in bevriezen, vechten, vluchten of gek doen. Dat gedrag kan je zien boven de drempel van reactie.
Is je kat opeens het noorden kwijt en loopt ze als een bezetene door het huis: dan is er die dag waarschijnlijk veel gebeurt of geweest waar je kat het moeilijk mee had.
Zoals je kan zien komt je kat in deze voorstelling 2x een andere kat tegen.
Bij de ene keer heeft hij genoeg herstel gehad en zijn de hormonen onder de “reactie-drempel”, bij de andere niet en zien we “reactie”. Die reactie kan grommen of blazen zijn, onzindelijkheid, miauwen, krabben of ander gedrag.
M.a.w. komen de verschillende prikkels te snel achter elkaar? Dan kan je dier boven de drempel gaan waardoor je “reactie” ziet.
Wil je subtiele stress bij je kat kunnen herkennen en meer leren over stress?
Chronische stress is heel vaak de oorzaak bij gedragsproblemen. Via subtiele tekenen kan jij dit vroegtijdig herkennen en zo gedragsproblemen vermijden of zelfs aanpakken!
- Simpele en praktische tips
- Leer je kat beter begrijpen
- Vroegtijdig herkennen zorgt ervoor dat je kat beter en sneller kan geholpen worden!
- Helpt gedragsproblemen te verminderen!
Wat ben jij daar nu mee?
Gevolgen
Als stress chronisch wordt zal je de gevolgen zien en wordt het welzijn van je kat ernstig aangetast. Je kan het herkennen aan zowel medische symptomen als gedrag en lichaamstaal.
Via lichaamstaal kan je subtiele stresssignalen leren herkennen en zo kan je leren “lezen” waar je dier het moeilijk mee heeft.
In het gedrag zal je bepaalde dingen kunnen merken zoals overmatig miauwen, onzindelijkheid (voor katten ook wel sproeien), dingen kapot bijten of krabben, hyperactief gedrag of net futloos gedrag, zich meer verstoppen of minder bij de eigenaar komen of net het omgekeerde: extreem aanhankelijk worden en de eigenaar altijd en overal volgen, altijd in de hoogte gaan zitten enz.
Op medisch vlak komen vaak volgende symptomen voor als gevolg van chronische stress:
- Blaas en urineweg problemen
- Maag- en darmproblemen zoals overgeven of diarree
- Infecties ten gevolge van het onderdrukte immuunsysteem
- Huid- en vachtproblemen en/of allergieën: je kat kan zelfs zodanig likken of bijten dat er kale plekjes of wondjes ontstaan
- Chronische aandoeningen of aandoeningen die vaak terug komen.
Elke verandering in gedrag kan wijzen op een medisch probleem!! Ga zeker bij elke gedragsverandering, zoals bv. opeens minder eten of minder op een bepaalde plaats gaan liggen, naar je dierenarts voor een volledig medisch nazicht!
Conclusie
Merk je gedrag soms op en soms niet? Dan kan dit aan de situatie liggen, maar ook aan het stressgehalte van je kat.
Als je dat veel ziet, als je dier ongewenst of probleemgedrag vertoont of regelmatig dezelfde medische aandoeningen vertoont, neem je best contact voor een gedragsanalyse.
Liever zelfstandig aan de slag?
Wat zegt je kat? - Leer Kattentaal!
Kattentaal begrijpen is essentieel om gedragsproblemen te voorkomen of aan te pakken, om efficiënt te kunnen trainen en om het geluk en welzijn van je kat te kunnen verbeteren.
In deze cursus ‘Wat zegt je kat? – Leer kattentaal’ leer je exact hoe je kat met jou communiceert én hoe jij dat kan inzetten om je band met je kat te versterken én om je kat gelukkiger te maken!
